Το αίμα, που έχει πάει στα διάφορα σημεία του οργανισμού, μέσω των αρτηριών, επιστρέφει στην καρδιά μέσω των φλεβών. Ο προορισμός των φλεβών, θα μπορούσαμε να πούμε, πως είναι να λειτουργούν σαν αγωγοί, μέσω των οποίων επιτυγχάνεται η φυσιολογική επιστροφή του αίματος στην καρδιά. Η φλεβική επαναφορά, από τις περισσότερες περιοχές του σώματος μετακινεί το αίμα αντίθετα από την φορά της βαρύτητας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η φλεβική επαναφορά από τα πόδια.
Ο οργανισμός, διαθετεί αρκετούς μηχανισμούς που υποστηρίζουν αυτή την λειτουργία. Ένας από τους πιο βασικούς, είναι η ύπαρξη βαλβίδων στο εσωτερικό των φλεβών. Οι βαλβίδες αυτές, όταν λειτουργούν φυσιολογικά, επιτρέπουν στο αίμα να κατευθυνθεί μόνο προς την καρδιά, ενώ σε αντίθετη περίπτωση κλείνουν αποτρέποντας την παλινδρόμηση του αίματος. Στις περιπτώσεις που οι βαλβίδες δεν μπορούν να εμποδίσουν την παλινδρόμηση του αίματος, οι φλέβες ανεπαρκούν να επιτελέσουν σωστά το έργο τους. Η παθολογική αυτή κατάσταση ονομάζεται φλεβική ανεπάρκεια. Επειδή μάλιστα είναι αποτέλεσμα μιας χρόνιας διαδικασίας, ονομάζεται, χρόνια φλεβική ανεπάρκεια.
Αποτέλεσμα της παλινδρόμησης του αίματος στις φλέβες, είναι η αύξηση της πίεσης εντός αυτών που με την πάροδο του χρόνου μπορεί να οδηγήσει στην διάταση και στην επιμήκυνση τους. Οι φλέβες αυξάνονται σε διάμετρο και σε μήκος, προβάλλουν από τη επιφάνεια του δέρματος και αποκτούν οφιοειδή πορεία. Αυτές οι παθολογικές πια φλέβες ονομάζονται κιρσοί. Πολλές φορές αναφέρονται και ως «φλεβίτης» ή «φλεβίτιδα», οι χαρακτηρισμοί αυτοί όμως δεν αποτελούν επίσημους ιατρικούς όρους. Οι φλέβες που εκβάλουν στο συγκεκριμένο φλεβικό στέλεχος, εκτίθενται και αυτές σε αυξημένη φλεβική πίεση, μπορεί σε βάθος χρόνου να νοσήσουν. Εν συνεχεία μπορεί και αυτές με την σειρά τους να μεταφέρουν τη αυξημένη φλεβική πίεση στις φλέβες που εκβάλουν σε αυτές. Τέτοιοι κιρσοί, χαρακτηριστικά εμφανίζονται στη περιοχή της κνήμης. Μπορεί όμως να εμφανιστούν και σε άλλα σημεία, ανάλογα με την αιτιολογία τους και τη γενική αιμοδυναμική επιβάρυνση του κάτω άκρου. Βλέπουμε λοιπόν πως η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια έχει τη τάση να επιδεινώνεται με τη πάροδο του χρόνου.
“Οι φλέβες αυξάνονται σε διάμετρο και σε μήκος, προβάλλουν από τη επιφάνεια του δέρματος και αποκτούν οφιοειδή πορεία. Αυτές οι παθολογικές πια φλέβες ονομάζονται κιρσοί. Πολλές φορές αναφέρονται και ως «φλεβίτης» ή «φλεβίτιδα»…”
Η διαδικασία αυτή συνήθως οφείλεται σε μια «δομική αδυναμία» του φλεβικού τοιχώματος με αποτέλεσμα οι φλέβες να έχουν τη τάση να διογκώνονται εύκολα. Η διόγκωση αυτή προκαλεί δυσλειτουργία των βαλβίδων που βρίσκονται στη περοχή, με επακόλουθο φαινόμενο, την παλινδρόμηση του αίματος εντός των φλεβών αυτών. Η «δομική αδυναμία» έχει μεγάλη σχέση με την κληρονομικότητα, η οποία αποτελεί και τον πιο επιβαρυντικό παράγοντα για τη εμφάνιση χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας. Άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η ηλικία, το φύλο, οι εγκυμοσύνες, η πολύωρη ορθοστασία, ακόμα και τα στενά ρούχα (ιδιαίτερα αυτά που σφίγγουν στους μηρούς και κάτω από τα γόνατα ).
Η πρώτη αφορμή, που θα οδηγήσει τον ασθενή να αναζητήσει ιατρική συμβουλή, είναι η συνήθως η αντιαισθητική εμφάνιση. Πολύ συχνό επίσης είναι και το αίσθημα βάρους ή/και πόνου , που συνήθως εντοπίζεται στις γάμπες. Το αίσθημα αυτό χαρακτηριστικά ανακουφίζεται όταν ο ασθενής ανυψώσει τα πόδια και τα διατηρήσει για κάποιο χρονικό διάστημα σε ανάρροπη θέση. Άλλα συμπτώματα είναι το αίσθημα νυγμών( τσιμπημάτων) και το αίσθημα καψίματος στα ποδιά, οι κράμπες και η εύκολη κόπωση. Σε περίπτωση που οι κιρσοί εντοπίζονται στα γεννητικά όργανα, ή στην πύελο, μπορεί να υπάρχει πόνος κατά την σεξουαλική επαφή, ή αίσθημα βάρους στην πύελο κατά την παρατεταμένη ορθοστασία. Το μέγεθος και ο αριθμός των κιρσών δεν αντιστοιχεί πάντα στην βαρύτητα των συμπτωμάτων. Έτσι υπάρχουν ασθενείς χωρίς εμφανείς κιρσούς , που αναφέρουν έντονα συμπτώματα , ενώ υπάρχουν ασθενείς με πολύ διογκωμένους κιρσούς, που δεν αναφέρουν καμία ενόχληση.
Εκτός όμως από τα συμπτώματα, μπορεί να παρουσιαστούν και επιπλοκές. Η πιο συχνή είναι το οίδημα (πρήξιμο) των ποδιών, αρχικά γύρω από τους αστραγάλους το οποίο πιθανόν να συνυπάρχει με αίσθημα βάρους. Όταν εμφανιστούν και αλλοιώσεις του δέρματος στα πόδια (χαρακτηριστικό καφέ χρώμα), τότε η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια έχει περάσει σε μεγαλύτερο στάδιο βαρύτητας. Το επόμενο στάδιο είναι η εμφάνιση πληγών (φλεβικά έλκη). Τα φλεβικά έλκη έχουν το χαρακτηριστικό να επουλώνονται δύσκολα και να υποτροπιάζουν εύκολα. Περίπου ένα ποσοστό κοντά στο 5% των ασθενών με χρόνια φλεβική ανεπάρκεια θα εμφανίσει έλκος. Όλες αυτές οι επιπλοκές χρειάζονται χρόνο για να εμφανιστούν. Η μόνη επιπλοκή που μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε στιγμή είναι η θρόμβωση των κιρσών. Οι κιρσοί, καθότι στο εσωτερικό τους το αίμα έχει ομαλή ροή, έχουν αυξημένη πιθανότητα να υποστούν θρόμβωση. Την έκταση, την εντόπιση καθώς και την χρονική στιγμή που μπορεί να συμβεί η θρόμβωση δεν υπάρχει τρόπος να το καθορίσουμε. Ούτε μπορούμε να καθορίσουμε ποιοι ασθενείς μπορεί να υποστούν θρόμβωση. Η θρόμβωση των κιρσών είναι μια σοβαρή επιπλοκή και ο ασθενής πρέπει να απευθυνθεί στον αγγειχειρουργό του προκειμένου να λάβει εξειδικευμένη βοήθεια.
“Απαραίτητη προϋπόθεση για την σωστή αντιμετώπιση της χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας είναι πλέον ο εξειδικευμένος στις φλεβικές παθήσεις αγγειοχειρουργός, καθότι όλες οι νέες μέθοδοι, τόσο στη διάγνωση όσο και στη θεραπεία, απαιτούν υψηλή κατάρτιση και διαρκή ενημέρωση.”
Η διάγνωση της χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας:
- Ξεκινά με τη λήψη ιστορικού για την αποκάλυψη σχετικών συμπτωμάτων,
- Περιλαμβάνει την κλινική εξέταση, καθώς οι κιρσοί είναι συνήθως εμφανείς, αλλά αναζητούνται και άλλα σημεία φλεβικής ανεπάρκεια (όπως ύπαρξη δικτύου ευρυαγγειών κάτω από τον έσω σφυρό) και ουσιαστικά η διάγνωση τίθεται με την υπερηχογραφική μελέτη του φλεβικού συστήματος των κάτω άκρων. Όπως είπαμε, η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια, προϋποθέτει από τον ορισμό της την ύπαρξη παλινδρόμησης του αίματος στις φλέβες. Αυτή η παλινδρόμηση είναι αιμοδυναμικό φαινόμενο και μπορεί να αποκαλυφθεί μόνο με την διενέργεια έγχρωμου υπερηχογραφήματος διπλής αντίθεσης, το γνωστό τρίπλεξ (triplex).
- Σε πιο πολύπλοκες καταστάσεις, όπως το Σύνδρομο Πυελικής Συμφόρησης, Μεταθρομβωτικό Σύνδρομο ή αγγειοδυσπλασίες συχνά απαιτούνται και άλλες διαγνωστικές εξετάσεις όπως Μαγνητική Φλεβογραφία, Αξονική Φλεβογραφία, Ψηφιακή Αφαιρετική Φλεβογραφία ή ενδοφλέβια υπερηχογραφία.
Η αντιμετώπιση της χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας έχει πλέον πολλές επιλογές Έτσι, εκτός από την συντηρητική αντιμετώπιση με την εφαρμογή ελαστικών καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης, την κλασική χειρουργική αντιμετώπιση και την σκληροθεραπεία των ευρυαγγειών, υπάρχουν πολλές σύγχρονες μέθοδοι όπως: ενδοφλεβικό LASER, ραδιοσυχνότητες (radiofrequency- RF), σκληροθεραπεία με αφρό, μηχανικά υποβοηθούμενη σκληροθεραπεία και πλήθος άλλων τεχνικών που συνεχώς έρχονται στο προσκήνιο.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την σωστή αντιμετώπιση της χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας είναι πλέον ο εξειδικευμένος στις φλεβικές παθήσεις αγγειοχειρουργός, καθότι όλες οι νέες μέθοδοι, τόσο στη διάγνωση όσο και στη θεραπεία, απαιτούν υψηλή κατάρτιση και διαρκή ενημέρωση.